Relacje:Oman 2011
SUŁTANAT OMANU - Wspinaczki, jaskinie, off-road
Szukając schronienia przed siarczystymi mrozami, z inicjatywy Andrzeja, drugą połowę lutego spędziliśmy na Półwyspie Arabskim. Głównym celem naszego wypadu było przejście sportowo-poznawcze największych spośród znanych jaskiń Omanu.
Kilka faktów o Omanie. Powierzchnia porównywalna z Polską - 309,5 tys. km2. Ludność: ok. 2,8 mln. Na każdego Omańczyka przypada średnio ok. 4 palm daktylowych. Głównym źródłem dochodu kraju jest wydobycie ropy naftowej. Benzyna kosztuje mniej więcej tyle samo co woda pitna tj. 80 gr / l. Przeciętnie w Omanie deszcz pada przez ok. 9 dni.
Do Muskatu, stolicy Omanu, docieramy z Krakowa z przesiadkami w Monachium i Frankfurcie oraz międzylądowaniem w Abu Dhabi (Emiraty Arabskie). Zajmuje to cały dzień, od 6:55am aż do późnego wieczora. Na lotnisku w Muskacie witają nas wszechobecne w Omanie portrety Sułtana. Ustrój polityczny tego kraju to bowiem monarchia absolutna. Głową państwa jest Sułtan Qaboos bin Said al Said, w którego rękach skupiona jest cała władza. Nie ma partii politycznych, wyborów, Tuska, Kaczyńskiego. Nie ma także podatku dochodowego.
Zasypiając już na stojąco, zgodnie z planem wypożyczyliśmy dwa samochody terenowe i ruszyliśmy do hotelu, który na czas trwania naszego wypadu miał stanowić bazę wypadową. Nocna podróż przez Muskat pozbawiła nas resztek wyobrażeń o pustyniach, oazach i wielbłądach. Naszym oczom ukazały się oświetlone, trzypasmowe autostrady, budynki o kształtach jak z baśni i... kwiaty wzdłuż głównych ulic miasta. Rozczarowaniem był za to miejscowy hotel. Wyposażenie naszego apartamentu lata świetności miało już za sobą. Lodówka nie działała. Jak się dowiedzieliśmy później, Omańczycy nie do końca rozumieją sens pojęć: konserwacja, remont, dbanie. Szczególną trudność sprawia im słowo "konserwacja" - jak to, naprawiać jeszcze zanim się zepsuje?
Ze względu na trudy podróży, ale także gwałtowne przesunięcie wschodu słońca o trzy godziny do przodu, po pierwszej nocy obudziliśmy się o 11:30. Aby w jakikolwiek sposób przybliżyć się do naszego celu, musieliśmy uzyskać w Ministerstwie Turstyki pozwolenie na wejście do Khoshilat Maqandeli (czyt. [koszilat makandeli]), jedynej jaskini w Omanie do której wstęp jest reglamentowany, ale zarazem tej, która interesowała nas najbardziej. Spotkanie w tej sprawie umówiliśmy w sobotę. Do tego czasu pozostało nam zagospodarować weekend, który w tej części świata obchodzi się w czwartek i piątek.
Dla lepszego poznania kraju, w czwartek wybraliśmy się na wspinanie w rejon Wadi Dayquah, rozpoznany przez Andrzeja i rodzinę już w listopadzie. Ponieważ wyjechaliśmy dość późno, udało się nam zrobić raptem dwie drogi, ale nie to było najistotniejsze. Do Wadi Dayquah jedzie się z Muskatu ok. godziny, podczas których ustaliliśmy w naszym Nissanie, że kluczowym słowem polityki modernizacji kraju prowadzonej przez Sułtana jest przysłowek ŚMIAŁO. Otóż drogi buduje się tu śmiało. Skala robót - ilość zaangażowanych koparek i Pakistańczyków - była trudna do ogarnięcia dla nas, obywateli kraju w którym oddaje się momentami 35 km autostrad rocznie. W Omanie, brzydko, ale bardzo obrazowo mówiąc, nie p....ą się. Po co budować tunele, skoro można po prostu wyciąć w górze przełęcz. Będzie się osypywało? Oj tam, bez przesady, wystarczy położyć na zboczach siatkę i zalać betonem. Ciągle nie wiemy jak oni to robią, ale mimo temperatur przekraczających 50 st., w asfalcie nie ma kolein. Autostrady są oświetlone na całej długości. Oceniamy ich na ok. 2.5 MW na każde 100 km. Skąd oni biorą ten prąd, z ropy? Co ciekawe, wszystkie samochody są czyste. Za jazdę brudnym samochodem... grozi mandat w wysokości ok. 400 zł!
Drugą ciekawą obserwacją poznawczą z czwartkowej wizyty w Wadi Dayquah było... Wadi Dayquah. Wadi to słowo oznaczające dolinę rzeczną, w której chwilowo nie płynie rzeka. Jeśli jednak zdarzy jej się już płynąć (po opadach), to często nie na żarty. Sądząc po tym, co znajduje się w takim wadi - płaska, równa powierzchnia żwiru, z której wystają gdzieniegdzie suche pnie drzew - mówimy tu o fizyce wielkich energii. Podobno w Omanie co roku ginie w wadi kilka osób, które nie potraktowały prognozy pogody dostatecznie poważnie.
W piątek wspinaliśmy się w Kubrah Canyon. Długie drogi sportowe (25 - 35 m) o trudności od 5b do 6b. Podobnie jak w Wadi Dayquah, drogi poprowadzone były w ostrym jak brzytwa wapieniu. Warunki były idealne, choć upał momentami dawał się we znaki (ok. 27 - 30 st. C). Pod koniec dnia wybraliśmy się na spotkanie z lokalną Polonią w domu p. Reginy Dąbrowskiej (pozdrawiamy!). Dowiedzieliśmy się wielu ciekawych rzeczy o Omanie, Sułtanie i Arabach w ogóle, rewanżując się filmami i opowieściami o naszym nietypowym hobby.
W sobotę rozpytaliśmy w MT o nasze opcje na działalność merytoryczną. Rozmowy prowadziliśmy z pracownikiem na stanowisku Cave Expert, Andrew Lawrence, z pochodzenia brytyjczykiem. Jako pierwsza sportowa ekipa od 2008 roku, mieliśmy zostać wpuszczeni do Khoshilat Maqandeli. Warunkiem był udział naszego rozmówcy oraz miejscowego przewodnika, aby ktoś miał baczenie na bezpieczeństwo odpowiednio przyrody i nasze.
Wejście do jaskini miało nastąpić 24. lutego, mieliśmy zatem kolejne 5 dni do zaplanowania. Zamierzaliśmy przez ten czas wspinać się w nieco bardziej oddalonych od stolicy rejonach kraju. Dysponowaliśmy kilkoma topo wydrukowanymi "z Internetu" i przewodnikiem "Oman off-road". Przed kolejnym wspinaniem w rejonie Wadi Dayquah postanowiliśmy najpierw wybrać się na wycieczkę proponowaną przez ten drugi. W efekcie tej decyzji, nie wspinaliśmy się przez kolejne trzy dni. Widoki, nawet podziwiane z okien samochodu, przekonały nas że powspinać to jeszcze się w życiu zdążymy, a czy uda się wrócić jeszcze raz do Omanu, tego nie wiadomo.
Widzieliśmy m.in. Wukan - wioskę-oazę w nieprzyjaznych człowiekowi górach; Jabbal Shams - najwyższy szczyt Omanu i Jabbal Misht - najsłynniejszą ścianę na Półwyspie Arabskim, a także wiele ŚMIAŁO poprowadzonych dróg szutrowych. Reduktor był w użyciu często. Niektóre z tych dróg były poprowadzone tak, jakby zrobić przecinkę z Polski na Słowację przez Mięgusze. Po trzech dniach w autach (z jednym biwakiem w terenie) rozbolały nas siedzenia i 22.02. musieliśmy wrócić do wspinania, ponownie w Wadi Dayquah. Warto może odnotować, że przez cały wyjazd żadne z nas nie przechodziło drogi więcej niż raz. Wieczorem zrobiliśmy wielkie zakupy i 23.02. ruszyliśmy na Salmah Plateau, aby wreszcie rozpocząć nasz program jaskiniowy.
Plateau Salmah jest raptem niewielką częścią głównie wapiennych gór Al Hajar ("kamienne góry"), rozciągających się na długości ok. 500 km. Wapień sięga tu od powierzchni (ok. 1 600 mnpm) aż do poziomu Oceanu Indyjskiego, który zresztą bardzo dobrze widać z Plateau. Tylko tu i w Dhofarze (na południu kraju) działały poważne wyprawy jaskiniowe - amerykańskie i brytyjskie. Pozostała część Omanu jest właściwie terenem dziewiczym, nie poddanym systematycznej eksploracji.
Z początku trochę naśmiewaliśmy się z tego, że amerykanie szukali otworów z helikoptera. Krótka wycieczka w stronę otworu Khaf Thary, którą odbyliśmy jeszcze 23.-go, uświadomiła nam jednak powagę sytuacji. Całe plateau jest poprzecinane wąwozami opadającymi stromymi ścianami w dół po kilkaset metrów. Czasem jakiś szczyt wydaje się na wyciągnięcie ręki - ot godzina drogi - a jednak zaraz za pagórkiem, po drodze, czai się dolina, której niepodobna forsować - trzeba po prostu ją obejść. Podobnie było z podejściem pod Khaf Thary. Andrzej został przy samochodach, poinformowany, że wrócimy za nie więcej niż trzy godziny. Szliśmy w dwie strony 4.5h i cóż, nie udało się. Zatrzymał nas 100-metrowy próg i wróciliśmy do aut dopiero po zmroku, który zresztą w tej części świata zapada bardzo szybko.
Nazajutrz wcześnie rano podjeżdżamy do otworu Khoshilat Maqandeli, znanej w świecie bardziej jako Majlis al Jinn (czyt. [madżlis al dżin]). Po wybudowaniu przez Sułtana drogi i zapewnieniu darmowych dostaw wody, ok. sześć lat temu powstała tu mała wioska. Po chwili od rozpakowania przez nas produktów na śniadanie, dwójka miejscowych w towarzystwie gromadki dzieci przyniosła daktyle i kawę. Byli bardzo wyrozumiali, wybaczając nam popełniane przez nas faux pas jak np. jedzenie lewą ręką czy pokazywanie gołych stóp. Na rozmowie w języku Simple English miło upływa nam czas, aż do przyjazu naszego znajomego z ministerstwa i Reinharda - naszego przewodnika, z pochodzenia szwajcara. Reinhard okazał się całkiem miłym gościem, który wprawdzie przywiózł wyciągarkę spalinową dla Andrew, ale uznał, że jeśli nie chcemy z niej korzystać i wolimy wychodzić z jaskini o własnych siłach, to on się w to nie miesza.
Po długich obradach na temat dostępnych punktów asekuracyjnych, weszliśmy w końcu do Majlis al Jinn poprzez otwór Cheryl's drop tj. dokonując 159 metrów zjazdu bez kontaktu ze ścianą. Jak się wydaje, jest to najbardziej spektakularny otwór, gdyż z wstępnej ciasnoty o średnicy ok. 2 - 3 m wypada się w stropie wielkiej sali. Jaskinia składa się wyłącznie z tej jednej sali o wymiarach 310 x 225 m i wysokości 120 m. Do sali prowadzą trzy otwory, przez które przez cały dzień sączy się światło. Rano, kiedy przez otwory zagląda słońce, używanie czołówek było tam dosyć absurdalnym pomysłem. Podobnie zresztą z kaskami, które na niewiele by się zdały, gdyby coś odpadło ze stropu. Wewnątrz panuje temperatura rzędu ok. 20 stopni - poruszaliśmy się w cienkich kombinezonach lub wręcz tylko bieliźnie termoaktywnej. Razem z nami do jaskini zjechał Andrew, wyjaśniając pokrótce gdzie możemy się poruszać, a gdzie ze względu na ochronę osadów w jaskini byłoby to niewskazane.
W sali spędzamy ok. 1.5 - 2h, fotografując maleńkich ludzików na linie i promienie słońca wpadające poszczególnymi otworami. Pomogliśmy też zebrać trochę śmieci. Perspektywa wychodzenia tych 159 metrów była przerażająca, ale stanowiła także swego rodzaju wyzwanie. Ostatecznie nie było tak źle - nasze czasy wahały się od 13 (Furek) do 20 minut. Reinhard powiesił nam dwie dodatkowe liny w otworze First Drop, dzięki czemu mogliśmy się podzielić i nie wychodzić przez pół dnia. Andrew został podniesiony wyciągarką.
Czekając na wyjście wszystkich, a potem klarując sprzęt, podyskutowaliśmy sporo z Reinhardem na temat jaskiń w Omanie i Omanie jako takim. Reinhard pokazał nam dwa otwory systemu Khaf Thary-Funnel Cave-Three Window-7th Hole-Arch Cave, przekazał też dosyć szczegółowe plany systemu i dał kilka podpowiedzi odnośnie trawersu 7th Hole-Khaf Thary, którym byliśmy najbardziej zainteresowani. W miłej atmosferze, rozstaliśmy się tuż przed zmrokiem.
Rano obudziliśmy się bez palników. Jak się okazało, zostały rozjechane podczas nocnych manewrów, mających na celu ustawienie samochodów tak, aby jak najlepiej osłaniały od wiatru. Opóźniło to nasze śniadanie o ok. godzinę, którą trzeba było poświęcić na doprowadzenie jednego z palników do stanu używalności przy pomocy podnośnika samochodowego. Drugi niestety złamał sie w krytycznym miejscu. Na ten dzień (25.02.) zaplanowaliśmy akcję w systemie Salmah - trawers pomiędzy 7th Hole a Khaf Thary. Ponieważ nie byliśmy pewni drogi powrotnej po powierzchni z Khaf Thary, założyliśmy z góry powrót jaskinią (trawers tam i z powrotem).
Nieśmiałe szacunki przewidywały, że zajmie nam to ok. 8 godzin. W praktyce, po siedmiu udało się nam dopiero opuścić zasięg światła dziennego, tj. znaleźć się na dnie ciągu studni wlotowych, na głębokości ok. -260 m. Tu jaskinia się zaczynała. Zjazd na tę głębokość zajął nam dużo czasu ze względu na konieczność testowania różnych opcji zjazdu i wbijanie punktów asekuracyjnych. Zastaliśmy wprawdzie wiele kotew HSA, ale w większości umieszczonych pod kątem zastosowania grubych lin i dywaników. Dla nas jednak, chcących w tej jaskini zastosować 70m liny wspinaczkowej, a następnie linę statyczną 8.5 mm, nie mogło być mowy o kompromisach w sprawie tarcia.
O godzinie 18 zjedliśmy na dnie lunch, włączyliśmy czołówki i ruszyliśmy w głąb. Po rozmiarach "wlotówki" spodziewaliśmy się dużych przestrzeni, ale to co zastaliśmy i tak dalece nas zaskoczyło. Nie będę opisywał wielkości korytarzy, bo i tak nikt w to nie uwierzy. W każdym razie, korytarzem o kubaturze klasy Koshilat Maqandeli szliśmy ponad 10 minut. Potem nastąpiło zwężenie do ciasnotek o wymiarach rzędu 4 m x 5 m z dekoracją w postaci pni drzew zaklinowanych pod stropem. Drogę zaczęły zastawiać nam progi - niewielkie, bo o wysokości 3 - 4 m, ale uciążliwe w pokonywaniu. W przeciwieństwie do studni wlotowej, progi miały być oporęczowane, toteż nie wzięliśmy na nie lin. Liny istotnie wisiały, ale było to poręczowanie ŚMIAŁE.
Marek i Słupek, ryzykując utratę uprawnień instruktorskich, włożyli łącznie kilka godzin w poprawki za pomocą różnego sprzętu znalezionego po drodze. Właściwie każdy odcinek wymagał wymiany przetartych odcinków, dołożenia punktu zabezpieczającego, czasem także przełożenia punktu podstawowego na coś bardziej budzącego zaufanie niż 2-centymetrowa naturka. Gdyby była to typowa akcja tatrzańska, dawno wysiedlibyśmy termicznie. Po ok. 4.5h dotarliśmy do partii przyotworowych otworu Khaf Thary tj. Selmeh Highway. Rozpoznaliśmy to po kubaturze korytarzy - do powierzchni czekał nas jeszcze kilometr "gangami". Tam, po długim postoju i kontemplowaniu gwiazd przy drzewach rosnących w Khaf Thary, zawróciliśmy jaskinią do domu, na spotkanie świtu i Andrzeja, którzy czekali na nas przy 7th Hole. Cała akcja, razem z ekspresowym powrotem, zajęła nam 19 godzin.
Przez pozostałą część dnia odchorowywaliśmy akcję. Zjedliśmy obiadośniadanie i zjechaliśmy z gór, aby zażyć kąpieli w Oceanie Indyjskim i wrócić do Muskatu. Wieczorem wyszliśmy na trochę zwiedzania, m.in. na bazar. Niewiele pamiętam z tego dnia, poza tym, że było bardzo sennie. Nawet Furek w końcu padł i spał jak zabity.
Przedostatniego dnia pobytu w Omanie tj. 27.02., na zaproszenie Dyrektora Departamentu (przełożonego Andrew) stawiliśmy się całą ekipą w Ministerstwie Turystyki. Wymieniliśmy grzeczności i przedyskutowaliśmy możliwości współpracy pomiędzy polskimi grotołazami zrzeszonymi w PZA a Sułtanatem. Podziękowaliśmy serdecznie za możliwość wejścia do Koshilat Maqandeli. Na zakończenie spotkania przypadkiem zrzuciłem na podłogę (na szczęście mój) komputer, dzięki czemu w stratach materialnych przebiłem wydarzenie z palnikami. Dalszą część dnia spędziliśmy ponownie w Wadi Dayquah, wspinając się na drogach w skale nieco przypominającej Tatry. Wspinaliśmy się aż do zmroku i dalej, kończąc nocną kąpielą w małym jeziorku w wadi.
Nasz wyjazd zakończyliśmy 28.02. zwiedzaniem Wielkiego Meczetu Sułtana Qaboosa, jednego z większych na świecie. W meczecie znajduje się m.in. drugi co do wielkości dywan świata, mierzący ok. 0.43 ha. Potem udaliśmy się nad morze. Trudno było uwierzyć, że wkrótce czekać będzie nas drastyczny skok temperatury - owego dnia temperatura wynosiła ok. 37 st. w cieniu. Około północy wystartowaliśmy z Muskatu, mając w perspektywie powrót do szarej codzienności i do szarych, zimnych i ciasnych jaskiń w Tatrach.
Oman zapamiętałem jako kraj dosyć przyjazny przyjezdnym, przynajmniej o tej porze roku. Mimo różnic kulturowych, mimo tego, a może właśnie dlatego, że jest to państwo policyjne, czuliśmy się dosyć bezpiecznie. Nie widzieliśmy jednak reżimu na ulicy, może poza wielkimi portretami Sułtana. Nie spotkaliśmy się z agresywnymi zachowaniami. Ruch drogowy jest w miarę normalny tj. samochody jeżdżą w spodziewanym kierunku i po jednym na każdym pasie. Większość kierowców używa nawet kierunkowskazów. Nikt nigdzie nie wymagał od Pumy zakładania chusty; jedynie w restauracjach byliśmy czasem proszeni do osobnej sali. Nie było znaczących problemów żołądkowych i nie spotkaliśmy zbyt dużo tzw. robactwa. Walory przyrodnicze Omanu, w tym jaskinie, są za to niesamowite. Mam nadzieję, że kiedyś jeszcze będzie mi dane do tego kraju wrócić.
Mateusz Golicz
Podziękowania dla Andrzeja i Michała za przygotowanie organizacyjne tego wyjazdu.
